شرح حال «نسیم شمال»
نسیم شمال: سید اشرف الدین حسینی با نام مستعار «نسیم شمال» شاعر مردمی دوره ی مشروطه است. از شرح زندگی این شاعر اطلاعات چندانی در دست نیست؛ اما چنین به نظر میرسد که در سال ۱۲۸۷هجری قمری به دنیا آمده باشد.؛ برخی از تذکره نویسان موطن و محل تولدش را شهر رشت نوشته اند؛ اما به گفته صریح شاعر:
بنده در قزوین به دنیا آمدم چندی از بهر تماشا آمدم
آمدم از غیب مطلق ناگهان چند روزی سوی گلگشت جهان
با این اشعار معلوم میشود، محل تولدش قزوین بوده و هیچ شکی باقی نگذاشته است. نام پدرش، سید احمد حسینی قزوینی بوده و گویا در شش ماهگی پدرش را از دست داده و یتیم شده است.
به تاراج رفتن ثروت خانوادگی پس از فوت مادر
پس از فوت مادر، مال و ثروت خانوادگی شان را به تاراج بردند. خود وی می گوید:
رفت بابم سوی جنات النعیم من شدم شش ماهه در قزوین یتیم
در یتیمی خانه ام را شیخ برد ملک و مالم را ز روی غصب خورد
من شدم دیوانه از غوغای فقر در به در گشتم ز استیلای فقر
ادامه شرح حال
سید در جوانی به عتبات رفت و مدتی که گویا پنج سال بود، در کربلا و نجف زندگی کرد؛ اما بعد از آن، شور و شوق وطن پرستی او را به ایران بازگرداند و به قزوین آمد.
در جوانی با هزاران ابتلا رفتم از قزوین به سوی کربلا
مدتی در کربلا و در نجف معتکف بودم به صد وجد و شعف
بر سرم زد باز شور ملک جم آمدم از کربلا سوی عجم
وقتی بیست و دو ساله بود، دوباره از قزوین به تبریز رفت و در آنجا با پیر وارسته و روشن ضمیری آشنا شد. تحصیلات مقدماتی خود را در تبریز به اتمام رساند و علوم رایج آن زمان، از هیئت، جغرافیا، صرف و نحو، منطق، هندسه و دانشهای دیگر را فراگرفت.
نسیم شمال در بین مردم
سید اشرف سالها در میان جامعه و با مردم زندگی کرد. از آنان تأثیر پذیرفت و با قفقازیان ارتباط دوستی داشت و به روزنامه های آنان دسترسی یافت. وی مدتی بعد به گیلان آمد و در شهر رشت سکونت کرد. زرتشتیان این شهر او را مورد عنایت قرار داده، در حقش مهربانیها کردند و سید اولین شعرهای خود را در آنجا سرود، تا آنکه در سال ۱۳۲۴ هجری قمری، همزمان با اعلام مشروطه، روزنامهای با عنوان نسیم شمال را در شهر رشت منتشر کرد. مطالب این روزنامه بیشتر اشعار طنز و انتقادی بود که از اول تا آخرش را خود سید مینوشت و شعرهای دیگران را در آن چاپ نمیکرد. چیزی نگذشت که شعرهای ساده و زیبای او بر زبان مردم جاری شد و دهان به دهان گشت.
آثار نسیم شمال
سید اشرف غیر از روزنامهی نسیم شمال که مهمترین اثر اوست و حدود بیست سال با صلابت و قدرت، قلبهای مردم را به تسخیر خود درآورده بود و در سال ۱۳۳۸ هجری قمری بیست هزار بیت آن را در دو جلد، به نامهای نسیم شمال و باغ بهشت جمعآوری و چاپ کرد و خیلی زود هم همه را به فروش رساند. گلزار ادبی، عزیز و غزال، منظومه ی اشرفی از دیگر آثار نسیم شمال است .
