خاورمیانه بزرگ
خاورمیانه و طرح خاورمیانه بزرگ کشورهایی از مناطق شمالی آفریقا و کرانه مدیترانه تا خلیج فارس را دربر می‌گیرد. خاورمیانه کشورهایی ترکیه، مصر، عراق، اسرائیل، فلسطین، اردن، لبنان، عربستان، سوریه، یمن، بحرین، کویت، عمان، قطر، امارات متحده‌ی عربی و ایران را در بر می گیرد.
خاورمیانه بزرگ حوزه تمدن اسلامی از مراکش تا بنگلادش و آسیای جنوب شرقی را تداعی می‌کند.
خاورمیانه بزرگ
استرتژیست‌های آمریکایی «خاورمیانه بزرگ» را محل تلاقی سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا مشتمل بر قلب خاورمیانه، شمال آفریقا، شاخ آفريقا، قفقاز و آسیای مرکزی و جنوب غربی تقسیم می‌کنند که در عین حال برخی از مهمترین حوزه های موضوعی عمده عصر جاری از جمله منابع انرژی، سهولت مواصلاتی، تولید سلاح‌های انهدام جمعی، سیستم های موشکی به همراه کهنه ترین مناقشات منطقه‌ای بین اعراب و اسرائیل، هند و پاکستان و بطور بالقوه ایران و عراق را در بر می‌گیرد.
خاورمیانه در استراتژی امنیت ملی امریکا
از سال های ۹۷-۱۹۹۶ میلادی موضوع خاورمیانه بزرگ و جایگاه آن در راهبرد امنیت ملی آمریکا در میان نخبگان، رسانه ها و همچنین محافل رسمی بیش از پیش مطرح شده است. در ارزیابی های راهبردی ۱۹۹۸ آمریکا «خاورمیانه بزرگ» از شمال غرب أفريقا تاشبه قاره هند، متضمن چهار عنصر کلیدی تأمین نیازهای انرژی، مقابله با ایران و عراق، روند صلح اعراب و اسرائیل و اصلاحات و ثبات داخلی کشورها مورد توجه قرار گرفت.
شش محور خاورمیانه بزرگ
در سال ۱۹۹۹ مؤسسه تحقیقات سیاست خارجی در آمریکا اهداف و منابع آمریکا در خاورمیانه بزرگ را حول شش محور تا بیست و پنج سال آینده (۲۰۲۵) مطرح نمود:
- ادامه حیات اسرائیل
- دسترسی به نفت
- ممانعت از قدرت گیری هژمون منطقه‌ای
- ممانعت از گسترش سلاح‌های انهدام جمعی
- اصلاحات داخلی و ثبات کشورها
- مهار تروریسم
در سال ۲۰۰۱ جغرافیای راهبردی خاورمیانه از منظر خطوط جریمه ژئوپلتیکی جدید جهان امروز و الگوهای نظم نوین با جدیت بیشتری مورد بحث و بررسی قرار گرفت و بر پیوستگی الزامات امنیتی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آن به شكل واضحی تأکید به عمل آمد..
خاورمیانه مهد تمدن و فرهنگ
اصطلاح «خاور میانه» خود معرف حوزه‌ای فرهنگی است و بنابراین از مرزهای دقیقی برخوردار نیست. به کشور های بحرین، مصر، ترکیه، عراق، اسرائیل، اردن، کویت، لبنان، عمان، قطر، عربستان، ایران، سوریه، امارات متحده يمن و فلسطين عموما خاورمیانه اطلاق شده است.
کشور های مغرب اسلامی همچون الجزایر، لیبی، تونس و مراکش به لحاظ پیوندهای قومی تاریخی، مذهبی و فرهنگی معمولا بخشی از خاور میانه به شمار رفته اند، همچنین سودان، سومالی و موریتانی در آفریقا در این حوزه قرار می‌گیرند.
در شرق، خاورمیانه بعضا افغانستان، پاکستان و شبه قاره هند گسترش داشته است. این درحالی است که به لحاظ تاریخی تنها کشورهای ایران، مصر و تونس در قلمرو کنونی شان وجود داشته اند و سایر دولت های ملی در خاور میانه بزرگ محصول سیاست های نظام مداخله گر جهانی بوده اند.
کشور های صنعتی گروه هشت و خاورمیانه بزرگ
دیپلماسی کشور های صنعتی گروه هشت (G8) به خاورمیانه بزرگ اشاره دارد که کلید کشور های عضو اتحادیه عرب، از جمله همه اعضاء آفریقایی آن بعلاوه کشور های ترکیه، ایران، پاکستان، افغانستان و اسرائیل را در بر می گیرد. بنابراین، «خاورمیانه بزرگ»را می توان به کلیه کشورها و سرزمین های اسلامی از غرب آفریقا تا شبه قاره هند و از آسیای مرکزی و قفقاز تا آسیای جنوب شرقی و در مضمون فرهنگی تمدنی آن تعمیم داد.
بافت قدرت سیاسی و نقش نظامیان در خاورمیانه
بافت قدرت سیاسی و نقش نظامیان در اغلب حکومت‌های خاورمیانه و همچنین فضای امنیتی پیرامون آنها که همواره شاهد بزرگترین و طولانی ترین مناقشات منطقه‌ای بوده، به استمرار چرخه ای عبث پر ضد توسعه و امنیت این کشورها انجامیده است و تشدید مناقشات، تهدیدات و رقابت امنیتی در سطح خاورمیانه بزرگ به نوبه خود به استمرار و تشدید سهم هزینه های نظامی این کشور ها در بودجه ملی و نهایتا نقش بیشتر نیروهای نظامی در برنامه ریزی های اقتصادی و مدیریت سیاسی انجامیده و سرشت قدرت را هر چه بیشتر غیر منعطف و غیر دموکراتیک ساخته است.
