تاریخچه داستان کوتاه
داستان کوتاه شاخه ای از ادبیات داستانی منثور به شمار می رود که تقریبأ صدو پنجاه سال از پیرایش آن در جهان سپری می شود. این گونه ادبی از قرن نوزدهم در ملل اروپایی و آمریکایی با پیشگامی اسکار آلن پو نویسنده روسی پا به عرصه وجود نهاد و در ایران با مجموعه یکی بود یکی نبود (۱۲۰۱) محمدعلی جمال زاده آغاز گردید.
این نوع ادبی، به شکل والگوی امروزی در قرن نوزدهم ظهور کرد. اولین بار، ادگار آلن پو، در سال ۱۸۴۲ اصول انتقادی وفنی خاصی را ارایه داد که تفاوت میان شکل های کوتاه و بلند داستان نویسی را مشخص می‌کرد، اما بر خلاف اصولی که پو ارایه داده بود، داستان های کوتاهی که در قرن نوزدهم نوشته می شد، ساختمانی حساب شده و محکم نداشت و به آن ها، قصه، طرح، لطیفه وحتی مقاله می گفتند.
مبدا و منشا این نوع داستان
براندر ماتیوز منتقد آمریکایی(۱۸۵۲-۱۹۲۹) در سال ۱۸۸۵، اولین بار این اصطلاح رادر زبان انگلیسی پیشنهاد کرد و این نوع داستان را از داستانی که کوتاه شده بود فرق گذاشت واز آن تاریخ، این اصطلاح برای گونه های متنوع این نوع داستان در زبان انگلیسی متداول شد. ادگارآلن پو و گوگول دو نویسنده هستند که از آنها به عنوان پدران داستان کوتاه به مفهوم امروزی آن نام می برند.تاثیری که هر کدام از آنها بر نویسندگان بعد از خودشان گذاشتند، از اهمیت بنیادی بسیاری برخوردار است. بعد از این دو آغازگر نوآور و مبتکر، نویسندگان دیگری آمدندو انواع داستان ها و رمان های کوتاه را به وجود آوردند.
آغاز ظهور داستان کوتاه در ایران
در ادبیات ایران حکایت کوتاه تاریخی و تعلیمی بسیاری می یابیم که شباهت های زیادی با این نوع ادبی دارند. اما این نوع ادبی به معنی امروزین، نخستین بار درسال ۱۳۰۰ شمسی با انتشار یکی بود ویکی نبود محمد علی جمال زاده (۱۲۷۰-۱۳۷۷ش) در ایران پا گرفت و از نام آوران این حیطه میتوان به این نویسندگان اشاره کرد: صادق هدایت (۱۲۸۱-۱۳۳۰ش)، بزرگ علوی(۱۲۸۲-۱۳۷۷ش)، صادق چوبک (۱۲۹۵-۱۳۷۷ش)، سیمین دانشور(ت۱۳۰۰ش)، جلال آل احمد و جمال میر صادقی…
ویژگی ها و مختصات
داستان کوتاه آن است که حادثه وعمل واحدی را در برشی از زمان گزارش کند و بتوان آن را در یک وهله خواند. در این روایت خلاقه شخصیت های محدود در عمل حادثه واحدی شرکت دارند. خوب باید بدرخشد، خواننده را به هیجان آورد و در او اثر کند. سه شاخصه ی بزرگ این نوع ادبی عبارت است از: حادثه واحد، تاثیر واحد و محدویت زمان وشخصیت.
