زندگی شیخ فخرالدین عراقی
شیخ فخرالدین عراقی: شیخ فخرالدّین ابراهیم بن بزرجمهر بن عبدالغفار همدانی فراهانی معروف به عراقی، از مشایخ بزرگ و از شاعران و عارفان بلندمرتبه ی ایران در قرن هفتم هجری است. خاندان عراقی، خاندانی دانشمند بوده اند. عراقی، در کمیجان، متولد شد و دوران کودکی را در همانجا گذراند. کلّ قرآن کریم را در مدت نه ماه حفظ کرد. گویند که آوازی حزین داشت و شب ها با سوز، کلام خدا را می خواند و می گریست وشنوندگان را به وجد می آورد. در هشت سالگی به خاطر قرائت دلنشین قرآن، در همدان، مشهور شد و بعد از نماز عصر، مستمعین زیادی برای شنیدن صدای زیبای او، در مسجد، جمع می شدند و حتی گروهی یهودی، به ارادت، بر دست او مسلمان شدند.
مذهب عراقی
شیخ فخرالدین عراقی، شافعی مذهب و اهل حدیث بوده است؛ لیکن با روشن بینی و وسعت نظر، خود را همواره از تعصبات جاهلانه روزگار دور می دارد. او صوفی عارف مسلکی بود که در بیان عشق، (خواه مجازی باشد خواه حقیقی) دلیر و بی باک و بی پرواست؛ نکته ی مهمی که درباره ی آثار تصوف هست، این است که در بیشتر آنها مطالبی هست که با ظاهر شرع و عقاید قشری برخی از متشرعین، سازگار نیست.
عرفان عراقی
دیدگاه های عرفانی او برگرفته از اندیشه های مولانا و محی الدین عربی است. عرفان عراقی، مبتنی بر وحدت وجود است و تأثیر آن چه را که عرفا و شاعرانی مانند: امام احمد غزالی، عین القضاه همدانی و شیخ فریدالدین همدانی مطرح کرده اند به صراحت و درآثار منظوم و منثور عراقی میتوان دید. ؛ فخرالدین عراقی را بسیار متأثر از ابن عربی دانسته اند.
آثار عراقی
دیوان اشعار، عشاق نامه یا ده نامه عراقی، لمعات، اصطلاحات صوفیه از آثار شیخ فخرالدین عراقی هستند . تأثیر عرفا و شاعرانی مانند امام احمد غزالی، عین القضاه همدانی و شیخ فریدالدین عطار را به صراحت، در آثار منظوم و منثور عراقی میتوان دید.
جایگاه و منزلت عراقی در ادب پارسی
عراقی بدون تردید، یکی از بزرگ ترین و هنرمندترین شاعران عارف مسلک ادب فارسی در قرن هفتم است؛ وی شاعری است که از نظر تاریخی، در دوره ای زندگی می کند که با بزرگترین قطب های ادب فارسی، یعنی حضرت مولوی و جناب شیخ اجلّ سعدی معاشر یا معاصر است. چندی بعد ، خورشید درخشان ادب فارسی، حافظ نیز با تابش درخشان خود، جهان ادب را روشن می کند. عراقی، در چنین برهه ای از تاریخ، وارد دنیای ادب فارسی می شود. عراقی با زبانی سخت و روان، که با چاشنی اندیشه های بلند عرفانی، طعم و حلاوتی یافته است، عرض اندام می کند و نه تنها در معرض و کشور خود، جایگاه رفیعی به دست می آورد که شهرت و معروفیّت وی تا سوریه، قونیه، مولتان، مصر و… نیز پراکنده می شود.
وفات عراقی
وفات عراقی را فصیح خوافی، در محرم سال ۶۸۶ هجری و نویسنده ی مقدمه ی دیوانش، هشتم ذی القعده سال ۶۸۸ هجری نوشته اند. عراقی را بعد از وفات، در پشت مزار محی الدین بن العربی، واقع در دامنه ی جبل صالحیه دمشق، به خاک سپردند.
