زندگی عطار
عطار نیشابوری: نامش محمد، کنیهاش ابوحامد، لقبش فریدالدین و تخلصش عطار بوده است. او در نیمههای قرن ششم و ربع اول قرن هفتم میزیسته، اهل نیشابور بوده است و چند کتاب منظوم و یک کتاب به نثر از او باقی است.عطار پزشک بوده و دکّان عطاری داشته است. عطار با هیچ درباری رابطه نداشته و ظاهراً زندگی او بیرون از سایههای مستقیم قدرت شکل گرفته است. دلبستگی او به تصوّف و متصوّفه از آثارش به خصوص تذکرةالاولیاء پیداست. عطار خود در آغاز تذکره اشاره دارد که دوستیِ او به طایفۀ صوفیه از کودکی بوده است. پدر عطار با گروه متصوّفه ارتباط دوستانۀ وسیعی داشته است و چه بسا تمکّن مالی او امکان ترتیب مجالسی را برای گردهمایی دوستان و آشنایان صوفی رخصت می داده است. دربارۀ انقلاب درونی عطار افسانه ای در تذکره دولتشاه سمرقندی ذکر شده است. این افسانه دقیقاً با گفتمان درونی کتاب تذکرةالاولیاء تطبیق میکند.
مرگ عطار
عطار به مرگ طبیعی نمرده، بلکه به دست کفّار تاتار شهید شده است. آنچه تقریباً پذیرفتنی است این است که وی شهید شده است و شهادت او در نیشابور بوده است.
آثار عطار
دیوان قصاید و غزلیات، منطق الطیر ، الاهی نامه ، اسرارنامه ، مصیبت نامه ، مختارنامه ،خسرو نامه و تذکرةالاولیاء از آثار مسلم وی است و آثاری همچون جواهرنامه ، شرح القلب، آثاری هستند که به عطار منسوب شده اند منتها مورخان رد کرده اند.
تذکره الاولیا
اين كتاب عرفانی از يك مقدمه و ۷۲ باب تشكيل شده است كه هر يك به زندگي، حالات، انديشه‌ها و سخنان يكي از عرفان اختصاص دارد. نخستين باب به حالات و سخنان امام جعفر صادق (عليه السلام) و آخرين باب به حسين بن منصور پارسي معروف به حلاج (متوفي ۳۰۹). كتابي است عرفاني در شرح احوال بزرگان اولياء و مشايخ صوفيه به فارسي نوشته فريدالدين عطار نيشابوري. این کتاب يكي از پرنفوذترين و پراهميت‌ترين آثار صوفيان است. دانسته‌اند اين كتاب در كنار منطق‌الطير پرآوازه‌ترين اثر عطار نيشابوري است.تذكرة‌الاولياء از نخستين متون مهم تصوّف است كه به فارسي نوشته شد و به قول علّامه قزويني، از باب بيان مقامات عارفين و مناقب صوفيه و مكارم اخلاق مشايخ طريقت و سيرة اولياء و صالحين … اين كتاب اهميتي بسيار قوي دارد.
