معرفی

لایب نیتس را با توجه به آثاری که از او باقی ست، باید فیلسوف، ریاضیدان، عالم تجربی، مورخ، سیاستمدار، حقوقدان، منطقی، متکلم،متأله و طراح صنایع و معادن دانست. . در آلمان نشریه ای به نام آکتا ارودیتورم (به معنی اقدامات محققانه) تأسیس کرد وبسیاری از مقالات خود را در آن انتشار داد. او در تمام ساعات عمر خود یا می خواند و یا می نوشت یا فکر می کرد و در حدود پانزده سالگی مانند فیلسوفی کارکشته می اندیشید.به لایب نیتس لقب «نابغه عمومی» داده اند زیرا شخصیت او و استعدادهای گوناگونش استثنایی بود بر ضرب المثل «برای تمام مشاغل خوب است اما استعداد هیچ کدام را ندارد» وی دست به هر کاری می زد توانایی و صلاحیت خود را در آن نشان می داد.

فعالیت های علمی

در آلمان با تکیه بر اطلاعات گسترده خود در زمین شناسی تاسیس و حفر چند معدن را آغاز کرد و برای ساخت زیردریایی طرحی تهیه کرد و ماشین حسابی ساخت که از ماشین پاسکال بسیار مجهزتر بود به این دلیل که علاوه بر چهار عمل اصلی ریاضی کار جذرگیری هم انجام می داد .در قرن هفدهم اختراع یا اکتشاف تازه ای نیست که لایب نیتس در آن دست نداشته باشد. کشف چینی اروپایی، کاربرد میکروسکوپ در مطالعه موجودات ذره بینی، تعبیۀ دستگاه خودکاری برای ماشین بخار، اختراع گرماسنج بدون مایع، اختراع دستگاهی برای توزیع یکنواخت نیرو در دستگاه های فشار، ابداع وسایلی در تسهیل امور ضرب سکه، کشتیرانی و … از ثمرات فعالیت های علمی اوست.

فلسفه لایب نیتس

پرداختن به متافیزیک لایب نیتس را با اشاره ای به نظریۀ شناساسی او می توان آغاز کرد. او مانند دکارت و اسپینوزا خِرد و اصل اندیشه را بنیاد شناسایی حقیقی می داند وی در اصل نداشتن تناقض و اصل جهت کافی را بیان می کند. لایب نیتس از دو قسم حقیقت سخن می گوید: «حقیقت های لازم و حقیقت های واقعی» حقیقت های لازم مانند حقایق ریاضی انکارشان ناممکن است، چون به تناقض می انجامد. ولی حقایق واقعی مانند حقایق تجربی که تصور خلاف آنها ممکن است.وی تناقض را بنیاد شناخت حقایق لازم و اصل علت کافی را بنیاد حقایق واقعی می داند سرچشمۀ شناسایی لازم و کلی را، فهم یا خرد می داند. فهم نه تنها شناسایی های لازم را بلکه ایده هایی چون بودن و امکان را در خود دارد.

زمان و مکان از دیدگاه لایب نیتس

در مورد زمان و مکان لایب نیتس عقیده دارد که اینها مخلوقات ذهن انسانند و امور انتزاعی هستند. ادرکات در وجود انسان: ۱- ادرکات نامحسوس و نامعلوم ۲- ادرکات روشن ۳- ادراکات مخصوص انسان که عقل و معرفت او را تشکیل می دهند. و هر فردی مدرکات فرد دیگر را دربردارد و هرگاه جوهر امری را ادراک می کند، در واقع یک ادراک نهانی او تبدیل به ادراک آشکار گردیده است.

سابقه آشنایی ایرانیان با فلسفه لایب نیتس

سابقۀ آشنایی ایرانیان با لایب نیتس و فلسفه او به اوایل سدۀ اخیر می رسد. نام لایب نیتس اولین بار در نوشته های میرزا آقا جان کرمانی آمده است وی صاحب تألیفاتی است در فلسفه و علوم جدید غربی، از جمله کتابی به نام تکوین و تشریع  دارد که موضوع آن فلسفه و علوم جدید است.یکی  از منابع آَشنایی با لایب نیتس در سده اخیر کتاب بدایع الحکم تألیف ملاعلی مدرس زنوزی است که در سال ۱۳۰۷ هـ.ق تألیف و در سال ۱۳۱۴ هـ .ق منتشر شده است. یکی از شاهزادگان قاجار به نام بدیع الملک میرزا، که فاضل و اهل حکمت بوده است، از ملاعلی مدرس زنوزی دربارۀ فلسفه و فیلسوفان جدید غرب سوالاتی کرده است. مدرس این سوالات را در کتاب بدایع الحکم خود آورده است. در این کتاب ضمن سوال و جواب دربارۀ فیلسوفان غرب نام لایب نیتس هم آمده است.