گذری بر زندگی و اندیشه های جمیل صدقی زهاوی
جمیل صدقی زهاوی شاعر، فیلسوف و شاعر و اندیشمند عراقی است و در بغداد متولد شد. خانواده ی وی از تبار کردها بودند و از سوی مادر منتسب به کردهای منطقه زهاب، یکی از شهرهای استان کرمانشاه ایران بودند که به دلیل جنگ به بغداد مهاجرت کرده بودند. شهرت زهاوی تلفظ دیگری از نام این شهر است. زهاوی درس خود را در مدارس بغداد و ترکیه ادامه داد و به فراگیری علوم جدید چون فلسفه، هیأت، علوم طبیعی و فلک روی آورد. وی با تمام تلاش برای یادگیری فلسفه غرب و انتشار نظرات خود در قالب شعر و نثر گام برداشت. طوری که علاوه بر شاعر، ملقب به فیلسوف هم گردید. وی در این باره میگوید:« در تمام زندگی ام جز به فلسفه و ادبیات امید نداشتم.». ویبخاطر شعرهایی که می سرود در سنین نوجوانی نامش بلند آوازه گشت.
اندیشه های زهاوی
اصل یترین مبانی افکار زهاوی در حوزۀ فلسفه، سیاست و اجتماع می گنجد. اندیشه های فلسفی زهاوی تحت تاثیر معری و خیام بود. «طه حسین در این باره می گوید: زهاوی تنها یک شاعر عربی، عراقی، مصری یا غیر آن نبود. او شاعر عقل و خرد ورزی و ابوالعلای عصر ما بود. اما آن ابوالعلایی که با فرهنگ اروپا آشنا و مسلح به سلاح علم بود.». به همین دلیل وی را «معری دوران معاصر» نام می برند.
ناثیرپذیری از خیام
ترجمه رباعیات خیام (۱۹۲۸) به نظم و نثر و سرودن رباعیاتی به سبک خیام نشان گر تاثیرپذیری وی از این شاعر ایرانی است. شک و تردید در مسائل وجود و بدبینی و تاکید بر آزادی نسبت به زندگی بشریت از مهمترین مسائلی است که از این دو متفکر برگرفته است. « او همچون خیام افکاری الحادی دارد و همچون معری به همه چیز مشکوک است، تا بتواند با آن شیطان شعرش را رام خود کند.». البته « در بعضی موارد تفاوت دیدگاه هایی ملاحظه می شود که زهاوی در بیان بسیاری از مسائل نسبت به ابوالعلا و خیام متعادل تر است.». «چرا که دوران وی با دوران آنها متفاوت است، پس جای شگفتی نیست که ابوالعلاء و خیام در بیان اندیشه از وی برتر باشند.» .
آثار زهاوی
آثار شعری: الکلم المنظوم، ديوان الزهاوی، رباعيات الزهاوی، ديوان اللباب، ثورة فی الجحيم،ديوان الاوشال، ديوان الثماله، النزغات
آثار نثری: الکائنات الخيل و سباقها، الخط الجديد، الفجر الصادق فی الرد علی منکری التوسل، الجاذبيه و تحليلها، الدفع العام و الظواهر الطبيعة و الفلکية، المجمل مما أری، رباعيات خيام (به نظم و نثر)، رواية ليلی و سمير.
البته خود در رابطه با دیوان هایش چنین می گوید: «مجموع ابیات دیوان هایم ۱۴ هزار بیت است».
شعر زهاوی
زهاوی فقط شاعر نیست. وی دانشمند و فیلسوف و استاد علوم اسلامی قدیمی هم هست. همچنین در علوم تجربی کنکاش فراوان دارد، ولی شهرت وی فقط به خاطر سروده هایش است. بخش اعظم اشعار وی شامل وطن، اجتماع، سیاست، دعوت به آزادی، فلسفه، وصف، دفاع از حقون زنان، علم و حماسه می گردد. زهاوی با تاثیرپذیری از عوامل سیاسی و اجتماعی اندیشه های جاری در اجتماع، بعضی از آرای فلاسفه و ناقدان، کاستی ها و عیوب اجتماعی را در شعرش منعکس می کند. او شاعری پر از احساسات شاعرانه است.
