مهارت هاي پردازش اطلاعات بينائي
به آن دسته از مهارت هاي پردازش اطلاعات بينائي كه اطلاعات رسيده .
از طريق حس بينائي را از محيط استخراج و سازماندهي كرده .
و اين داده ها را با ساير اطلاعات حسي و اعمال شناختي سطوح بالاتر هماهنگ مي كنند .
« مهارت هاي پردازش اطلاعات بينائي »
مهارت هاي تجزيه و تحليل بينائي
مهارت هاي بينائي – حركتي اطلاق مي شود .
اصطلاحات ديگري چون ادراك بينائي و فرايند پردازش دركي – حركتي بينائي نيز همين مفهوم را مي رسانند .
بخشي از پردازش يا همان ادراك بينائي ، به توانائي سازماندهي ، استخراج و انتخاب اطلاعات رسيده.
از محيط بر مي گردد و در هر لحظه درون دادهاي زيادي به دستگاه بينائي رسيده .
كه لزوم فرآيند انتخاب را ايجاد مي كنند.
يعني فرد بايد آن درون دادهائي را كه بيشترين ارتباط را با انجام فعاليت مورد نظر دارند .
برگزينند و به محض اين كه يك درون داد بينائي از محيط استخراج و گزينش شود به عنوان محرك بينائي تلقي خواهد شد .
اين روند مستلزم تقابل پيچيده بين پردازش اطلاعات بينائي از يك سو و نيز عوامل شناختي كه تحت تأثير تجارب گذشته ، انگيزش و رشد هستند از سوي ديگر مي باشد .
مهارت هاي پردازش اطلاعات بينائي در كل به سه گروه اصلي تقسيم بندي مي شوند.
و نكته مهم اين است كه رشد مهارت هاي مذكور به رشد تك تك اين گروه ها وابسته است .
اين گروه ها عبارتند از :
مهارت هاي بينائي – فضائي
مهارت هاي تجزيه و تحليل بينائي
مهارت هاي بينائي – حركتي
مهارت هاي بينائي – فضائي
اين مهارت ها به كودك اجازه مي دهد كه تقابل صميمي با محيط داشته باشد.
و اين امكان را فراهم مي كند كه قضاوت صحيحي از جايگاه اشياء د ر فضاي بينائي و در مقايسه با ساير اشياء نسبت به بدن خود داشته باشد .
اين مهارت ها به صورت مفاهيمي چون « پشت – جلو » ،«پائين – بالا ».
و در سنين ۳ و ۴ سالگي و نيز مفاهيم «چپ و راست » در سنين ۶ و ۷ سالگي در كودك ايجاد مي شود .
مهارت هاي بينائي – فضائي از نظر رشد و هماهنگي حركتي ،
توازن و جهت يابي هنگام خواندن و نوشتن بسيار حائز اهميت هستند .
اجزا‌ء اين مهارت ها عبارتند از :
۱ )يكپارچگي دو طرفه :
عبارتست از آگاهي فرد از هر دو سمت بدن خود و توانائي به كارگيري جداگانه يا هماهنگ دو سمت بدن.
۲ )سو برتري :
عبارتست از آگاهي هر فرد از سمت راست و چپ خود و توانائي بيان راست وچپ بدن خود .
۳ ) جهت يابي :
عبارتست از توانائي تشخيص جهات مختلف در فضاي سه بعدي
( توانائي تشخيص چپ و راست روي بدن ديگران و …….. )
مهارت هاي تجزيه و تحليل بينائي
اين مهارت ها شامل توانائي فرد در تجزيه و تحليل بينائي
و تشخيص درون دادهاي بينائي تشخيص كل بدون ديدن جزئيات آن ،
توجه به ويژگي هاي بارز محرك و كنار گذاشتن جزئيات آن كه غي ر ضروري است.
و به كارگيري تجسم جهت يادآوري اطلاعات گذشته است .
اين مهارت ها در كودك سبب آگاهي از ويژگي هاي بارز محرك بينائي چون رنگ ،شكل و اندازه مي شود .
در اوايل زندگي كودك اين مهارت ها را در جهت تشخيص
و بازشناسي چهره هاي آشنا نظير ا سباب بازي ، افراد خانواده و خانه به كار مي برد .
كودك در سنين پيش دبستاني از مهارت هاي تجزيه و تحليل بينائي براي بررسي و درك اشكال انتزاعي تر نظير نمادهاي بينائي ( اعداد و حروف ) استفاده مي كند .
اين مهارت ها كه پيش زمينه اي براي رشد مفاهيم رياضي است خود به ۵ گروه تقسيم بندي مي شود :
۱ )افتراق بينائي : عبارتست از توانائي كودك در آگاهي از ويژگيهاي بارز اشياء چون شكل ،رنگ ، اندازه و جهت .
۲ ) تشخيص شكل از زمينه :
عبارتست از توانائي كودك در توجه به ويژگي هاي بارز شكل در عين آگاهي از رابطه بين شكل با زمينه آن .
۳ – درك ثبات شكل :
كه عبارتست از توانائي كودك در درك نهائي محركات بينائي بدون اين كه لازم باشد تا به تمام جزئيات توجه كند
۴ ) درك روابط فضائي:
عبارتست از توانائي چرخش اشياء و توانائي تميز چرخش و وارونگي اشياء و اشكال
۵ ) تجسم و حافظه بينائي :
توانائي كودك در بازشناسي و به يادآوري اطلاعات رسيده به بينائي به عنوان نمونه هجي كردن حروف و كلمات مستلزم يادآوري داده هاي بينائي است .
و هنگام خواندن كلمه در يك صفحه لازم است كه آن كلمه با تصوير قبلي حك شده در مغز مقايسه شود .
تجسم سازي يا حافظه بينايي و به عبارت دقيق تر ،
كنترل تصاوير بينائي در ذهن براي فهم خواندن و درك رياضي حائز اهميت است
مهارت هاي بينائي – حركتي
اين گروه از مهارت ها به توانائي هاي فرد در يكپارچه كردن مهارت ها ي پردازش اطلاعات بينائي با حركات ظريف اطلاق مي شود كه عمدتاً با توانا ئي ترسيم در كودك و نيز هماهنگي چشم و دست او مورد بررسي قرار مي گيرند .
نوزادان انسان در سنين ۲ تا ۳ ماهگي شروع به زدن اشياء با دست بسته كرده و در ۵ ماهگ ي اين هماهنگي چشم و دست تا حدودي در آنها تقويت مي شود . ساده ترين مثالي كه نيازمند هماهنگي چشم و دست است ،.
گرفتن توپ مي باشد و مورد انتزاعي تر مهارت هاي بينائي – حركتي كه مربوط به سطوح بالاتر مغز است ،.
اولين تلاش هاي كودك براي ترسيم روي كاغذ از حدود ۵/۱ الي ۲ سالگي آغاز شده.
تا اين كه كودك از مرحله خط خطي كردن گذشته و در ۳ سالگي دايره.
در ۵/۴ سالگي مربع ، ۵ تا ۵/۵ سالگي مثلث و نهايتاً در ۸ سالگي لوزي ، ذوزنقه و متوازي الاضلاع را ت رسيم مي كند .
دو زير مجموعه اين مهارت ها عبارتند از:
۱ )مهارت هاي يكپارچگي بينائي – حركتي
كه منظور از آنها توانائي فرد در جهت يكپارچه كردن پردازش بينائي با حركات ظريف است .
كه نمونه اي از آن كه بارزترين مهارت است ، هماهنگي چشم و دست مي باشد .
۲ )مهارت هاي حركتي ظريف
كه اين مهارت ها مربوط به توانائي فعاليت عضلات كوچك دست و انگشتان است . نظير كار با اشياء ظريفي چون مداد ، نقاشي با مداد شمعي ، خودكار ، قاشق ، باز و بسته كردن دگمه ، زيپ ، گره زدن و باز كردن بند كفش و …….. كه اين مهارت ها عضلات كوچك دست و انگشتان را تقويت مي كند .
