زندگی نامه و شرح احوال
میرجلال الدین محدث ارموی: أبومحمّد سیّد جلال الدّین بن قاسم بن عبدالله حسینی اُرمَوی، معروف به «محدّث»، در ماه مبارک رمضان سال ۱۳۲۳ هـ . ق(۲ قوس۱۲۸۳ هـ . ش) در شهر ارومیّه (رضائیّة سابق)، در محلة شتربان، دیده به جهان گشود. جدّش «میرعبدالله»، خرده مالک بود و پدرش «میرقاسم» نیز، همین سمت را داشت. عشقی عجیب، به آموختن و نوشتن داشت و از هوش و حافظة سرشاری در این زمینه برخوردار بود. ابتدا تحصیل را با خواندن «گلستان سعدی»، «صد کلمه» رشید وطواط، «کلیله و دمنه»، «درّة نادره»، و «تاریخ معجم»، آغاز کرد. او در همان زمان، بسیاری از این دروس را حفظ بود. پس از اتمام تحصیلات مقدّماتی و فراگرفتن ادبیّات فارسی، به خواندن ادبیّات عربی و علوم اسلامی روی آورد. و سالهای سال در محضر استادان دانشور آن شهر؛ چون شیخ علی وَلدیانی و سیّد حسین عربباغی تلمّذ کرد و دانش ها آموخت.
تاثیر دو نفر از اساتید در شالوده ی شخصیت وی
شیخ علی ولدیانی و سید حسین عرب باغی دو نفر از اساتیدی بودند که نخستین باده های علم و دانایی را در جام وجود او ریختند و آتش محبّت علوم الهی و حدیث را در دل او مشتعل گردانیدند. این دو بزرگوار، در شالودة شخصیّت علمی او، نقش به سزایی داشتند.اوّلین استادش، شیخ علی ولدیانی بود که میرجلالالدّین تحقیق و دقّت در امور علمی را مرهون ایشان است. دیگر استادش، سیّد حسین عربباغی که میرجلالالدّین زهد و پارسایی و توجّه به امور اجتماعی و ارادت خالصانه به ائمّة اطهار و امام زمان(عج) را مدیون ایشان است. میرجلال الدّین، از گنجینة علم و ادب این دو استاد در ارومیّه، بهرة وافر برد.
اخلاق و علائق استاد میرجلال الدین محدّث ارموی
وقتی صحبت از عالم وارسته ای چون استاد محدّث ارموی میشود، شاید در نگاه اوّل، او را فردی بسیار متعصّب و خشک و دائم اهل تحقیق و پژوهش، تصوّر کنیم. اینکه، دائم اهل تحقیق و پژوهش بوده، سخنی است، درست؛ ولی او را نمیتوان انسانی خشک و متعصّب دانست؛ او انسان خویشتندار و خودداری بود. و اهل جار و جنجال و هیاهو نبود؛ در همة امور، آسانگیر و راحت بود؛ در امور دینی و مذهبی، حدّ اعتدال داشت. برخلاف آقای سیّد احمد طالقانی که مذهبی خشک داشت و در امور مذهبی بسیار متعصّب بود. محدّث، با اینکه خود، در وادی عرفان و ایمان، طیران داشت و بسیار پایبند اعتقادات و عقاید خود بود و به درجة اجتهاد رسیده بود، در هیچ موردی، به فرزندان خود سخت نمیگرفت.
آثار و خدمات استاد میرجلال الدین محدث ارموی
استاد محدّث ارموی، از جملة مصحّحان پرکاری بود که تمام وقتش را صرف مطالعه و تحقیق و تدقّق در کتب کرد. کتاب هایی که همه از منابع اصیل تاریخ تشیّع بودند. عمر گرانمایة خود را در راه احیای این متون، صرف کرد. آنچه که ارزش کار استاد را بالا برده است نوشتن تعلیقات و مقدّمه های پربار، بر این متون است. محدّث، دقّت و وسواس عجیبی در زمینه تصحیح متون داشت. او در واقع، با این کار خود، خواننده را از مراجعه به منابع دیگر بی نیاز کرده است.
مناعت طبعی و ساده زیستی
قناعت و ساده زیستن، صفت مردان بزرگ است و به همه چیز قانع هستند؛ الّا تحقیق و پژوهش. افراطی که در این زمینه دارند، در هیچ چیز دیگری ندارند. این ویژگی، در استاد محدّث، نمود خاصّی دارد. به خوبی فهمیده بود که: «الفَقرُ فَخری» و این حدیث را نصبالعین، قرار داده بود تا بتواند گنجینه های باارزش میراث شیعی را از زیرگرد غلیظ نسیان، بیرون بکشد و آنها را غبارزدایی کند. محدّث، در ساده زیستی و قناعت و مناع تطبع، بیشتر شبیه به عرفا و زهّاد، زندگی میکرد. البتّه از تصوّف بیزار بود و به مشرب عرفانی کاشفی سبزواری، انتقاد کرده است. به پوشش ظاهری خود اعتنایی نمیکرد…
