زندگینامه وحشی بافقی
وحشی بافقی: برخی از تذکره ها مانند تذکره ی شعرای یزد نام او را کمال الدین و از شاگردان شرف الدین علی بافقی دانسته اند. تذکره میخانه نام اصلی وحشی را شمس الدین محمد ذکر کرده است. گویا تخلص وحشی ابتدا از آن برادر مرحوم وی بوده است و او پس از فوت برادر، این تخلص شعری را برای خویش برگزیده است. وحشی اهل بافق یزد بوده است. دوران حیاتش مصادف بود با پادشاهی طهماسب صفوی . و شاه اسماعیل ثانی و شاه محمد خدابنده و او در شعر خود شاه طهماسب را ستوده و درباره‌ی جلوس شاه اسماعیل ثانی ماده تاریخ ساخته است.
اشعار وحشی بافقی
کلیات وحشی متجاوز از نه هزار بیت و شامل قصیده، ترکیب و ترجیع، غزل، قطعه، رباعی و مثنویست. قصیده های او در ستایش شاه تهماسب، شاه خلیل الله، بکتاش بیک افشار، اعتمادالدوله عبدالله خان پسر میرزا سلیمان وزیر، و بزرگان دین است. ترکیب ها و ترجیع هایش، از نظم های بسیار دل پذیر عهد صفوی است. ساقی نامه او به صورت ترجیع بند سروده شده و در نوع خود کم نظیر است. بعد از وحشی بر همان وزن و با همان مفهوم ها و نحوه بیان موضوع بارها مورد استقبال شاعران عهد صفوی قرار گرفت. همین ارزش را مسدس ترکیب‌ها و مربع ترکیب‌های وحشی در شعر غنایی فارسی دارد که کمتر پارسی زبان شعر دانی است که همه یا بخشی از آن را بر لوح ضمیر ننگاشته و در خاطر نگاه نداشته باشد.
استقبال وحشی از خسرو و شیرین نظامی
وحشی دو مثنوی با استقبال از خسرو و شیرین نظامی دارد یکی به نام “ناظر و منظور” و دیگری به نام فرهاد و شیرین. مثنوی نخستین به سال ۹۶۶ به پایان رسید و ۱۵۶۹ بیت است و اما مثنوی دوم که از شاهکارهای ادب دراماتیک پاریس است، هم از عهد شاعر شهرت بسیار یافت لیکن وحشی بیش از ۱۰۷۰ بیت از آن را نساخت و باقی آن را وصال شیرازی شاعر مشهور سده‌ی سیزدهم هجری (م ۱۲۶۲ ) سروده و با افزودن ۱۲۵۱ بیت آن را به پایان رسانیده است و این منظومه کامل شده به چاپ سنگی طبع شده و رایج است.
مبدع شعر واسوخت
شعر واسوخت شعری است که در آن بر خلاف سنت شعری غزل، عاشق از معشوق روی بر می تابد و دیگر ناز او را نمی خرد و به سراغ معشوق دیگری می رود. مبدع این طرز، وحشی بافقی است. با مطالعه درباره مکتب واسوخت میتوان گفت: شاعران مکتب واسوخت به منظور رهایی شعر از یکنواختی و تکرار و ایجاد تنوع در شعر فارسی به جای معشوق زن، به سراغ معشوق مرد رفتند. در شعر شاعران مکتب واسوخت، معشوق زن همچون پادشاهی است که از حکومت و پادشاهی خلع شده است. معشوق زن دیگر مورد توجه و ستایش قرار نمی گیرد و دارای ارزش و قرب نیست.
جایگاه وحشی بافقی در ادب فارسی
وحشی بی تردید یکی از شاعران مبرز دوران صفویست که به سبب سبک خاص خود در سخنوری اهمیت دارد . ارزش او در آن است که مضمون ها و نکته هاي شاعرانه ي دقیق و همچنین عواطف رقیق و نازک خیالی هاي خود را که بدان ها شهرت یافته،با زبانی بسیار ساده، نزدیک به زبان مخاطب بیان مي‌کند. گاه چنان است که گویی سخن روزانه ي خود را مي‌گوید. به جای زیاده روی در استفاده از اختیار‌هاي شاعری، سعی دارد اندیشه هاي لطیف خود را همراه باعواطف گرم با زبان ساده و پر از صدق باز گوید تا بتواند به واقع بیان کننده ي سوزها و سازها و حال ها و راز‌هاي خود باشد.
