ويژگى هاى رشد عاطفى نوجوان
ويژگى هاى رشد عاطفى نوجوان عبارتند از:
۱- هيجان و عواطف تند و شديد
۲- نوجوان از محرّك هاى هيجانى به سرعت متأثر مى شود. كه دليل آن نامتعادل شدن ترشّحات غدد داخلى و تغيير گرايش او نسبت به محيط است. كه از يك سو، نمى خواهدو نمى تواند واكنش هاى كودكى را از خود نشان دهد. و از سوى ديگر، هنوز نمى تواند كاملاً با وضع موجود سازش يابد. و واكنش مطلوب اطرافيان را نشان دهد. از اين رو، وقتى به رفتار او انتقاد مى شود سريع ناراحت و غمگين مى شود.
۳- گاهى در تعبير و بيان عواطف خويش دچار ترديد مى شود. و حتى به دليل نگرانى از انتقاد و سرزنش مردم، آن ها را آشكار نمى كند. به اين دليل، در خود فرو مى رود، به توهّمات پناه مى برد. از مردم كناره مى گيرد. و گاهى از ناسازگارى اميال با واقعيات نااميد مى شود.
۴- واكنش هاى هيجانى و عاطفى نوجوان ناپايدار است.
كه دليل اين ناپايدارى در دو چيز مى باشد:
الف. تغيير در ترشحات غدد درون ريز كه موجب تحريك عاطفى بيش تر او مى شود.
ب. تغييرات رشدى خاص دوران بلوغ و ترديدهاى اجتماعى كه تنش عاطفى نوجوان را افزايش مى دهد.
۵- به دليل آن كه نوجوان تجربه بزرگ سالان را ندارد. در نحوه اظهار پاسخ هاى هيجانى و عاطفى نمى تواند سنجيده عمل كند. مثلاً:
نمى داند محبت خودراچگونه به جنس مخالف نشان دهد.
انواع عواطف در دوره نوجوانى
عواطف در دوره نوجوانى به امور خاصى تعلّق مى گيرد. كه شايد در ابتداى امر متناقض به نظر برسند. مثل ترس و خشم كه نوجوان از طرفى مى ترسد و از طرف ديگر خشم مى كند.
الف ـ ترس:
برخى تحقيقات نشان مى دهد كه نوجوان در اوايل بلوغ هنوز برخى ترس هاى كودكى را دارد مثل ترس از اشباح كه به تدريج، اين ترس ها را از خود دور مى كند.
موضوع ترس در نوجوانى ممكن است اين موارد باشد:
۱- ترس هاى مدرسه اى؛
مثل ترس از امتحان، كوتاهى در انجام تكاليف، تمسخر و استهزاى معلمان و هم كلاسان و اجبار به شركت در بحث گروهى و سخنرانى.
۲- ترس هاى بهداشتى
كه به شكل ترس از حوادث ناگهانى، مصيبت ها، بيمارى و مرگ ظاهر مى شود.
۳- ترس هاى خانوادگى
كه هنگام بيمارى افراد خانواده يا مشاجره آن ها مشاهده مى شود.
۴- ترس هاى اقتصادى
كه از پايين آمدن سقف اقتصادى خانواده ناشى مى شود.
۵- ترس هاى اخلاقى
كه به صورت احساس گناه در هنگام خطا و اشتباه ظاهر مى شود.
۶- ترس هاى جنسى
كه ناشى از نگرانى كيفيّت ارتباط با جنس مخالف واختلال احتمالى كاركرد اعضاى تناسلى اومى باشد.
نمودها و مظاهر ترس:
الف)- اضطراب و دلواپسی که معمولا علت آن روشن نیست.
ب)- کم رویی که با ترس از وضع موجود در محیط همراه است. و از توجه نوجوان به خویش ناشی می شود.
ج)- پریشانی که با ترس همراه است. و هنگام نومیدی و نیافتن راه گریز از وضع موجود، پیدا می شود. و همچنین ترس از استهزای دیگران یا افراط در تعریف و تمجید که او را پریشان می کند.
د)- افسردگی که غالباً نتیجه یادآوری ناکامی ها، شکست ها و غم خوردن های پیشین است.
ب – خشم:
عوامل خشم در نوجوان عبارت است از:
۱- به تعویق انداختن:
او اگر نتواند در فعالیتی که انجام می دهد. موفق شود یا او را از گفت وگو، خواب یا غذا منع کنند. و کارش را به تعویق اندازند.
۲- احساس ستم و محرومیت:
وقتی از اعضای خانواده، معلم یا دوستان نسبت به خود ستمی احساس نماید. یا دیگران به نزدیکان او ظلمی کنند.
۳- تعدی به حریم و مقدسات فرد:
مثل این که کسی به خط و فکر و دین نوجوان توهین کند.
۴- وضع مزاجی:
مزاج نوجوان از عوامل طبیعی خارجی متاثر می شود.
مثلاً اگر باد تند بوزد یا گرما شدید باشد یا دیر به ماشین برسد خشمگین می شود.
مقدمه ای بر کنترل عواطف
عواطف بخش مهمی از زندگی انسان را تشکیل می دهند. به گونه ای که تصویر زندگی بدون آن پنداری دشوار است. ویژگی ها و تغییرات عواطف، چگونگی ارتباط گیری عاطفی و درک و تفسیر عواطف دیگران نقش مهم در رشد و سازمان شخصیت. تحول اخلاقی و روابط اجتماعی، شکل گیری هویت و مفهوم خود دارد.
افراط و تفریط در هیجان ها افراد را منجر به ناسازگاری، پرخاشگری، خشم، نفرت، و اضطراب می کند. که به صورت کنترل نشده، بهداشت روانی و عاطفی افراد را به گونه ای جدی تهدید می کند.
در واقع ما هرگز نمی توانیم از احساسات منفی بگریزیم. زیرا احساسات بخشی جدا ناپذیر از زندگی هستند و باعث رشد و بالندگی ما می شوند.
