مروري بر زندگينامه ايرج ميرزا
ایرج میرزا: ايرج پسر غلامحسين ميرزا در تبريز به دنيا آمد. پدر و جد او هر دو شعراي متوسطي بودند و ايرج طبع شعر را از آنها به ارث برد ليكن در اين فن بر آنها و صدها شاعر زمان خود برتري يافت. ايرج فارسي و عربي و فرانسه را در تبريز آموخت و از خدمت استادان بزرگي چون محمد تقي عارف اصفهاني و ميرزا نصر الله بهار شيرواني استفاده كرد. منطق و معاني را در حوزة درس آشتيانيهاي مقيم تبريز، و فرانسه را، به هم درسي پسر امير نظام گروسي، نزد مسيو لامبر آموخت. در شانزده سالگی ازدواج کرد و سه سال بعد همسر و پدرش در گذشتند و اداره امور خانواده به گردن او افتاد و ناچار به خدمات درباري و دولتي روي آورد.
شعر گفتن ایرج میرزا
ايرج از همان اوان جواني، كه هنوز پدرش در قيد حيات بود، شعر ميگفت و مورد تشويق و توجه ويژه حسنعلي خان امير نظام بود امير نظام مردي اديب و دانشمند و شعر شناس بود. وی در هنگام مرگ پدر قدم به نوزدهمين سال عمر گذاشته بود كه از طرف وليعهد مظفر الدين ميرزا سرودن و خواندن قصايد سلام و اعياد به او واگذار گرديد.
سفر به اروپا
بعد از چندي با قوام السلطنه عازم اروپا شد و در بازگشت از راه تبريز، نظام السلطنه، پيشكار آذربايجان او را از نزد خود نگاه داشت و رياست «اطاق تجارت» را به او سپرد. ايرج در زمان وليعهدي مظفر الدين ميرزا به تهران آمده و قصيدهاي در مدح ميرزا علي اصغر خان اتابك سرود. كه به خاطر اين سروده مقرري نيز دريافت ميكرد. ورود ايرج به تهران هم زمان با سالهاي پر آشوب انقلاب مشروطة ايران بود. دكتر مهدي ملك زاده نام جلال الممالك ايرج را جزء چهار نفر از متحصنين شاه عبدالعظيم در سال ۱۳۲۳ ﻫ .ق آورده است.
شغل های ایرج میرزا
در سال ۱۳۲۶ به همراه مخبر السلطنه، فرمانفرماي آذربايجان، با حفظ مقام خود در وزارت معارف به تبريز رفت و رياست دفتر ايالتي را به عهده گرفت. ايرج دو سال بعد به معاونت حكومت اصفهان رفت. شاعر پس از آن به حكومت آباده و بعد به عضويت گمرك انزلي منصوب شد ولي اين دو مأموريت قرين پيروزي نبود، زيرا در بازگشت از انزلي، از خدمت گمرك كناره گرفت و رياست دفتر محاكمات ماليه را عهده دار گرديد.
ایرج میرزا شاعر یزرگ ملی
مدت اقامت ايرج در خراسان كه به پنج سال و چهار ماه طول كشيد در واقع بارورترين بخش زندگي اوست در اين سالهاست كه قدرت شاعري وي به حد كمال خود ميرسد و او را به نام يك شاعر بزرگ ملي معرفي ميكند.ايرج در ورود به تهران با استقبال گرم اديبان و شاعران و مردم عادي پايتخت، كه بسياري از خواستههاي خود را در شعرهاي او يافته بودند، روبرو شد، به ويژه بانوان به نام سپاسگزاري از شهامت فوق العاده اي كه شاعر در مسئله رفع حجاب و آزادي زنان از خود بروز داده بود، با شور و شوق بسيار به استقبال او شتافتند و گلدان گل و قوطي سيگار نقره و قطعه شعري به او هديه كردند.
آثار ایرج میرزا
آثار ایرج میرزا غیر از دیوان عبارتند از : عارفنامه، زهره و منوچهر…
زبان شعر ایرج میرزا
زبان ايرج ساده و نرم و نزديك به محاوره بود در عين حال تازگيها و تجدد طلبي‌هاي چندي هم در آن ديده ميشود از آن جمله به كار بردن لغات و اصطلاحات رايج و معني دار عاميانه است كه نه تنها پيشينيان بلكه شاعران معاصر وي و تجدد طلبان عصر مشروطه و بعد از آن هم از به كار بردن آنها جز در قطعات فكاهي پرهيز كرده اند. سادگي زبان و صميميت ايرج در بيان نزديك به محاوره سبب شد كه ملك الشعراي بهار او را «سعدي نو» لقب داد و شعر او را «شعر نو» خواند. خود او هم در مقام خودستايي و شايد با توجه به داوري بهار، خود را «سعدي عصر» ناميده است.
سبک شاعری ایرج میرزا
ايرج با اينكه از بسياري معاصرين خود باسوادتر و روشنفكرتر است شعرش نه از فضل و كمال و نه از تجدد خواهي در شكل و قالب شعر، بلكه از يك ذوق و استعداد سرشار سرچشمه ميگيرد. او آنچه را كه خود احساس ميكند به راستي و درستي بيان ميكند و از انديشه و احساس ديگران پيروي نميكند پيرو قاعده و مقررات خاص نيست و در ستايش و نكوهش و جد و هزل هر چه دارد چه زشت و چه زيبا، چه بد و چه خوب، از آن خود اوست.
